Ο Χρόνος παράξενα σωπαίνει

Οι εκδόσεις Αλάτι για μια ακόμα φορά σε μια καλαίσθητη έκδοση -με εξώφυλλο που σχεδιάζει η Βιβή Μαρκάτου- σε επιμέλεια της Άννας Γρίβα, μας προσφέρουν την ευκαιρία να γνωρίσουμε μια ποιήτρια που γράφει

...

Με οδηγό 

Ετοιμόρροπες λέξεις

Κυνηγημένες

Από λαιμητόμους σιωπές

...

Ο Ευριπίδης ισχυρίζεται ότι ο χρόνος δίνει όλες τις απαντήσεις και ότι είναι τόσο ομιλητικός που δεν χρειάζεται καν τις ερωτήσεις.(«Ο χρόνος άπαντα τοίσιν ύστερον φράσει. Λάλος γαρ ούτος ουκ ερωτώσιν λέγει»). Ίσως γι’αυτό η ποιήτρια παραξενεύεται που ο Χρόνος σωπαίνει. Το αρμονικά συνταιριασμένο αντιθετικό αυτό δίδυμο, χρόνος-σιωπή, επανέρχεται σε πολλά ποιήματα της συλλογής και προβληματίζει την ποιήτρια.

Σκέφτομαι

Δεν υπήρξε ποτέ Χρόνος

Μέχρι που εμφανίστηκαν τα καλοκουρδισμένα ρολόγια

Με τα γυαλιστερά γρανάζια

Αυτοβούλως βάλαμε αφέντη στο κεφάλι μας

Από τότε 

Άρχισε τις αυθαιρεσίες του

Ώρα να πεθάνουμε

Με ακρίβεια

Προσπαθεί να καταλάβει την ουσία του Χρόνου, να τον ορίσει και στην προσπάθεια αυτή δεν διστάζει να τον ξεγελάσει τεμαχίζοντάς τον, φορτίζοντας έτσι τον απλό λόγο της με μια ψυχογραφική ένταση που θα τη βγάλει από την αδράνεια και την παθητική αποδοχή.

Να πως ξεγελάω τον Χρόνο 

Επιμένω να τον κατεβαίνω

Προκλητικά

Πρώτα τα χρόνια

Ύστερα τους μήνες

Μετά τις εβδομάδες

Και τις μέρες

Τις ώρες

Τα λεπτά

Ένα κλάσμα δευτερολέπτου όμως

Το πρώτο

Μου ξεφεύγει

Άλλη φορά δεν έχει

Ένα λεξιλόγιο λιτό, καθημερινό δομεί έναν λόγο με μουσικότητα που αποδεικνύει ότι η ποιήτρια έχει απόλυτη συνείδηση της δύναμης και της κυριαρχίας του στη ζωή μας και η αποδοχή αυτή θα την οδηγήσει στην καταγραφή ως συνειδητοποίηση όχι όμως και την απάθεια.

Ο Χρόνος αγαπάει τη δουλειά του

Μα κάποτε κουράζεται

Παρακαλεί τότε τις στιγμές να τον αλαφρύνουν λίγο

Αυτές ντύνονται όμορφα σαν τις κυρίες των τιμών

Και με νήματα μυστικά στα χέρια τους-οι πανούργες

Στήνουν παγίδες

Σε ψυχές μαριονέτες

Όταν ο Χρόνος επιστρέφει

Αυτές προσποιούνται άγνοια και ξεμακραίνουν

Όλα είναι γραμμένα όμως

Τα θέλω της ποιήτριας δυναμικά προβάλλονται μέσα από εικόνες που οπτικοποιούν την προσπάθειά της, το πάλεμα. Χωρίς ανάσα, μέσα από μια καταιγιστική ροή, δίνει καθολικότητα στις ανησυχίες της δικαιώνοντας τον κοινωνικό ρόλο της ποιήτριας.

Να πλέξω θέλω

Μικρές στιγμές

Αβάφτιστες

Τον Χρόνο της ζωής μου

Ύστερα να ενώσω τα κομμάτια

Να μεταλάβω 

Βρέφος εγώ

Την αγκαλιά τους

Κι εκεί που το ποιητικό υποκείμενο φαίνεται νικημένο, υποταγμένο, κομματιασμένο, παραδομένο σε ένα μαρτύριο, μας εκπλήσσει με τα όπλα που προβάλλει, για να πολεμήσει αυτόν τον αδηφάγο Χρόνο. Έχει ζυγίσει καλά τον παρελθόντα χρόνο και αξιοποιεί τον παρόντα χρόνο, όχι για να αφανήσει αλλά για να σταθεί με δέος απέναντι στη φθορά που δημιουργεί το πέρασμά του και να αναμετρηθεί μαζί της. Σαν να ταυτίζεται με τον Τόμας Χάρντυ, ο οποίος δήλωνε ότι «ο χρόνος τα αλλάζει όλα εκτός από κάτι μέσα μας που μένει έκπληκτο από την αλλαγή». 

Το φεγγάρι τα βράδια

Γλιστρά

Στα γυμνά σώματα

Των εραστών

Και ροκανίζει

Την οδύνη τους

Μικροί θεοί του σκοταδιού

Σε φωτεινές χαραμάδες

Αντιπαλεύουν Χρόνο

Ανησυχίες για την ανθρώπινη ύπαρξη που οδηγούν σε φιλοσοφικούς στοχασμούς και ξορκίζουν τη δύναμη του πεπρωμένου, το αντιμάχονται μέσα στην απομόνωση που δημιουργούν οι στιγμές σιωπής... Εξάλλου ο «Ο Ποιητής ξέρει»

...

Ξεφυλλίζει τον Χρόνο

Όπως του αρέσει

Έτσι συγχωνεύει τη μνήμη

Αυτόματα

Υποτάσσει τον Χρόνο

Και ξεφορτώνεται τον ομφάλιο λώρο του

Πέπη Λύχνου, φιλόλογος.

https://www.ekdoseisalati.com/p/o-chronos-paraxena-sopainei/

Ραγισμένα Προσωπεία

 

Η ιστορία που γίνεται μύθος ή ο μύθος που γίνεται ιστορία;

Η διαχρονικότητα του μύθου και η πρόκληση μέσα από μία πλασματική ιστορία να εξηγηθεί η αλήθεια των θεών, υπήρξε ανέκαθεν σημείο αναφοράς για τους συγγραφείς. Τι κρύβεται κάτω από την επιφάνεια του μύθου; Ποιες φιλοσοφικές αλήθειες εκφράζονται;

            Ο Χιούμ μελέτησε τον μύθο όχι ως αυτοσκοπό αλλά ως τρόπο κατανόησης της ανθρώπινης σκέψης. Εξάλλου η πραγματική αξία ενός μύθου βρίσκεται στην αλήθεια που εκφράζει και όχι στην εικόνα με την οποία εκφράζεται. Έτσι μπορεί να περάσει πληροφορίες και αλληγορίες που αφορούν την προέλευση του κόσμου, τους θεσμούς της κοινωνίας, τις αρετές και το ορθώς πράττειν αλλά και οτιδήποτε απασχολεί, προβληματίζει και ερεθίζει την ανθρώπινη ύπαρξη.

Με τον μύθο και τα μαθήματα που μας προσφέρει ως παρελθόν, σε συνδυασμό με την εμπειρία του παρόντος, χτίζουμε το μέλλον. Ο μύθος είναι αναγκαίος για τη ζωή μαςˑ χωρίς αυτόν, χωρίς τη μαγεία του, χωρίς τα μηνύματά του, τις γνώσεις και τις εμπειρίες του, ο άνθρωπος θα έπρεπε ν’ αρχίσει να γνωρίζει τον κόσμο από την αρχή. 

            Οι σημαντικοί μύθοι δημιουργούν πρόσωπα αγέραστα που η βϊοϊστορία τους διαμηνύει μία καίρια αλήθεια για την ψυχική συγκρότηση του ανθρώπου, γεγονός που εξηγεί γιατί η δύναμη αυτής της αλήθειας διαγείρει, παρά το κύλισμα των αιώνων, τις ανθρώπινες συνειδήσεις.

            «Ένα κορίτσι μονάχο

            γεννάει τον καρπό μιας νεανικής απερισκεψίας.

            Ανάμεσα στους αφιλόξενους τοίχους και τις άσπρες στολές

            η Λητώ τής χαμογελάει.

            “Όλα θα πάνε καλά”.

            Η Ειλείθυια τής απαλύνει τον πόνο».

         Στην παρούσα ποιητική της συλλογή, Ραγισμένα Προσωπεία, η ποιήτρια Σόνια Τσιουτσιουλικλή δανείζεται για τις ανάγκες της δέκα εννέα πρόσωπα-σύμβολα. Δέκα εννέα πρόσωπα που φορούν τη μάσκα του τραγικού η οποία, καθώς διαρρηγνύεται, αφήνει από τη χαραμάδα που δημιουργείται να δραπετεύσει το διαχρονικά σταθερό. Η τραγωδία των προσώπων και η τραγωδία της ανθρωπότητας.  Χρησιμοποιώντας τη διαχρονικότητα των εννοιών που στη σειρά των ετών πληθωρικά συνυφάνθηκαν με τον άνθρωπο και τις ανάγκες του, επιτυγχάνει την σύζευξη με το παρόν και τα προβλήματα του, που ανακύπτουν συνεχώς τα ίδια. Με λόγο καθαρό και ακριβή, σταθερό, μεστό, ολοκληρωμένο, με λέξεις διαλεγμένες με προσοχή, αποτυπώνει  το συνεχώς υπαρκτό, είτε αυτό αφορά φιλοσοφική έννοια είτε ιστορική αλήθεια, μολονότι, στην προκειμένη τουλάχιστον περίπτωση, πολύ λίγο εξετάζεται η ιστορική αλήθεια, αφού οι έννοιες και η σημασία τους στο πέρασμα των αιώνων καθώς και οι κομβικές αξίες πάνω στις οποίες θεμελιώνεται το ευ ζην των ανθρώπων, είναι ο κύριος πρωταγωνιστής. Η κακία, η φθαρτότητα, η αιμομιξία, η αιώνια αγάπη, η ζήλια ξεπετιούνται σαν σπίθες μέσα από το διάπυρο της αιωνιότητας.

            Έτσι, η ανώνυμη Τρωαδίτισσα κλαίει μαζί με την Εκάβη, την Κασσάνδρα και την Ανδρομάχη τον χαμό του Αστυάνακτα αλλά και του Άσαντ και του Δημήτρη. Η Άλκηστη και ο Άδμητος μετατρέπονται σ’ ένα γέρικο ζευγάρι αιώνια αγαπημένων, που πλέκουν τα χέρια τους σαν δύο κλαδιά, για ν’ αντέξουν το κρύο και τον αγέρα. Η Σκύλλα και η Χάρυβδη ντρέπονται για την κακία των ανθρώπων και προτιμούν να κρυφτούν στο παρελθόν τους. Για τη Σφίγγα η μόνη λύση είναι η αυτο-καταστροφή, μη αντέχοντας πια την πρόβλεψη άλλων θανάτων. Οι Ερινύες σκεπάζουν διαχρονικά τις σφαγές μεταξύ των ανθρώπων -τόσο αίμα θέ μου!- και η Μέδουσα απαξιώνεται μπροστά στις ήδη πετρωμένες καρδιές τους.

            Δέκα εννεά πρόσωπα που έγιναν σύμβολα όσων στοιχειώνουν την ύπαρξή μας. Πραγματικά ή όχι, αντικατοπτρίζουν την ζωή του καθενός ξεχωριστά, αλλά και ως μέρος ενός συνόλου, που ταλανίζεται ακολουθώντας μοιρολατρικά τον ίδιο χορό, μέχρι τη συντέλεια του αιώνος.

           Ευτυχώς όμως υπάρχει η Πανδώρα και το μαγικό κουτί της που,

            «Στον άνθρωπο έδωσε το κλειδί

            μαζί με την ελπίδα

            για την τύχη του ν’ αποφασίσει».

 

Μαρία Βέρρου-Συγγραφέας

 

https://www.ekdoseisalati.com/p/ragismena-prosopeia/

 

Ο Χρόνος παράξενα σωπαίνει

 

«Τι είναι, λοιπόν, ο χρόνος; Αν δε με ρωτά κανείς, γνωρίζω. Αν, όμως, θέλω να το εξηγήσω σε κάποιον που με ρωτά, δε γνωρίζω» λέει ο Ιερός Αυγουστίνος (Αγ. Αυγουστίνου, Εξομολογήσεις, XI, 14).

 

            Ή ακόμα

 

            “Άδειες ώρες

            Στεγνές σαν τιμωρία

            Με κυκλώνουν

            Σςςς…

            Μόνο οι κουκουβάγιες

            Ουρλιάζουν στο αυτί μου

            Αναιδώς

            Χάνομαι

            Σςςς...”

 

            Ο χρόνος είναι μία εξαπάτηση, κινείται κυκλικά, κινείται και γραμμικά κι εμείς μέσα του σε μία συνεχή περιδίνηση. Τυχαίες υπάρξεις στροβιλιζόμαστε ανάμεσα στις βιωμένες μνήμες μας, αλλά σ’ έναν άλλον χρόνο, μη υπαρκτό. Έναν χρόνο που μας εξαπατά, σαν να παρευρισκόμαστε σε μια επίδειξη ταχυδακτυλουργίας, “όπου ξέρω εκ των πραγμάτων ότι με εξαπατούν, αλλά χωρίς να μπορώ ν’ αντιληφθώ ποια είναι η τεχνική ή ο μηχανισμός της απάτης”, μας λέει ο Πεσσόα,

            αλλά και η ποιήτρια

 

            “Για λίγα λεπτά

            Βουβά

            Ικετεύω

            Χωρίς ρολόγια

            Εκεί που είναι η ελευθερία μου

            Ν’ ανασάνω

            Πριν ο Χρόνος με παγώσει

            Αυτό ζητώˑ

            Λίγα λεπτά

            Μονάχα

            Με τη ζωή μου”.

           

       Ο χρόνος είναι υβριστής γιατί περιφέρει την ύπαρξή μας, από τη γέννηση προς τον θάνατο, σηματοδοτώντας με το ψυχολογικό του βέλος, την πορεία μας προς τη φθαρτότητα. Αυτό το γνωρίζει η ποιήτριαˑ γι’ αυτό και προσπαθεί να τον ξεγελάσει, συνειδητοποιώντας όμως ταυτόχρονα, τη ματαιότητα του εγχειρήματος.

 

            “Τα δάχτυλά μου

            Χαϊδεύουν τη μέρα

            Κι αυτή

            Ναζιάρικα ξεγλιστρά”

 

            Ο ποιητής χαμένος, μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας μεταπλάθει την πλάνη του σε ποίηση, καθώς

           

            “Θαρρώ

            Δεν ξέρεις

            Τώρα εκδύομαι έλλογο παρόν

            Ύστερα θα ενδυθώ άλογο μέλλον

            Πάντως απεκδύομαι και τα δύο”.

 

          Κι έτσι μετερχόμενος το παρόν, αυτήν την απειροελάχιστη στιγμή που χωρίζει το παρελθόν από το μέλλον, κάνει την πλάνη ποίημα, ξορκίζοντας μ’ αυτόν τον τρόπο την ανυπαρξία.

           

            “Την ίδια ώρα υπόσχεται λόγια αποδημητικά

            για να ’σαι λεύτερη μου λέει

            Στέλνει και δυο κυματισμούς

            Για να ταξιδεύεις μου λέει

            Και μια προοπτική ορίζοντα

            “Δίχως προοπτική δεν πας” μου λέει”.

 

          Ο χρόνος γίνεται όνειρο, απλώνεται, επιμηκύνεται, αναδιπλώνεται, συντρίβεται, παγώνει. Γίνεται χλωμό φεγγάρι, ταυτίζεται με τ’ αγκάθια “στον κήπο με τ’ άγρια τριαντάφυλλα”, πλέκει στίχους για να μη σπαταλιέται, φορώντας έτσι τη μάσκα του χώρου, για να φιλιώσει με το απροσδιόριστο παρόν. Αναμιμνήσκεται τον χρόνο που προηγήθηκε, αλλά που ποτέ δεν είναι ο ίδιος και τραβάει τις επιθυμίες της,

           

            “να πλέξω θέλω

            μικρές στιγμές

            αβάπτιστες

            τον Χρόνο της ζωής μου

            ύστερα να ενώσω τα κομμάτια

            να μεταλάβω

            βρέφος εγώ

            την αγκαλιά τους”.

 

        Συστρεφόμενη και εκτεινόμενη, με την ευκολία που η ποίηση μας επιτρέπει να περιηγούμαστε σαν σε όνειρο μέσα στον χώρο και τον χρόνο, η ποιήτρια δίνει τη δική της διάσταση του χρόνου, επικαλούμενη τ’ απογεύματα της Κυριακής τα οποία αφενός οριοθετούν μία κίνηση, του ήλιου, του ρολογιού, της άμμου σε μία κλεψύδρα, για να τα περάσει σχεδόν αμέσως σε μία ονειρική εικόνα χώρου, όπου μας τα δείχνει να μιμούνται “τον ατίθασο νοτιά” και να “συνθλίβονται στα παραθυρόφυλλα του Χρόνου”. Ύστερα τ’ αφήνει “να τριγυρνούν σαν σκιές σε ερείπια/ζητώντας συγχώρεση/από μια μέρα/που την έφθειραν τα όνειρα”.

    Μεταμοντέρνα ποίηση όπου παρατηρείται μία μετατόπιση από τον χρόνο στον χώρο, από το παρελθόν στον παρόν και τη σύγχρονη εικόνα.

       Λόγος μεστός κι ειλικρινής, “αντίδωρο...στα σπλάχνα του Χρόνου”.

Μαρία Βέρρου-Συγγραφέας

https://www.ekdoseisalati.com/p/o-chronos-paraxena-sopainei/

Επίμονες λέξεις

 

Εννέα δημιουργοί (Αβραάμ Γεωργιάδης, Σταυρούλα Γιώτη, Σεβαστή Κωνσταντινίδου, Ραχήλ Μαρτίδου, Χριστίνα Μιχαηλίδου, Βούλα Νάνη, Αστερόπη Πολυκανδριώτη, Τσαμπίκος Σπάθας και Ελισσάβετ Χρυσοπούλου), με διαφορετική έμπνευση και τεχνοτροπία, ενώνονται σε αυτήν την ποιητική ανθολογία για να εξωτερικεύσουν τις ποιητικές τους ανησυχίες και να αγγίξουν τον αναγνώστη. Λέξεις απλές, λέξεις σύνθετες που συναντιούνται και «επιμένουν» να υμνήσουν τη ζωή, τον έρωτα, τις βαθύτερες ανθρώπινες σκέψεις. Λιτοί στίχοι, πυκνοί στίχοι, εικόνες φανταστικές, εικόνες ρεαλιστικές, δημιουργούν ένα ποιητικό κράμα με κοινό παρονομαστή τον σεβασμό στον άνθρωπο και την τέχνη. Εννέα δημιουργοί που αγαπούν την ποιητική έκφραση και καταφέρνουν με την καθοδήγηση της Άννας Γρίβα, που ανέλαβε τη φιλολογική επιμέλεια, να αγγίξουν τον αναγνώστη και να του προσφέρουν τρία ποιήματα ο καθένας που ξυπνούν μνήμες, συγκινούν, προβληματίζουν. Μια ποιητική ανθολογία νέων δημιουργών που χαρακτηρίζεται, ωστόσο, από επαγγελματισμό και άψογη αρμονία. Το εξώφυλλο της Μαριέττας Μπριντζίκη ντύνει την ποιητική συλλογή με μια καλαίσθητη δημιουργία, όπως άλλωστε μας έχει συνηθίσει ο εκδοτικός οίκος Αλάτι.

Σόνια Τσιουτσιουλικλή, φιλόλογος.

 

https://www.ekdoseisalati.com/p/epimones-lexeis/